जागतिक महिला दिन दरवर्षी 8 मार्च रोजी मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. पण विशेषतः हीच तारीख का निवडली गेली? या दिवसाचा इतिहास काय आहे? हे फार थोड्या लोकांना माहीत असतं. चला, या विशेष दिनामागचं कारण आणि त्याचा ऐतिहासिक प्रवास जाणून घेऊयात.
जागतिक महिला दिनाचा उद्देश
महिला सशक्तीकरण आणि समानतेच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल म्हणून जागतिक महिला दिन जगभरात साजरा केला जातो. संयुक्त राष्ट्रांनी 1975 मध्ये 8 मार्च हा दिवस अधिकृतपणे महिला दिन म्हणून घोषित केला. या निमित्ताने विविध देशांमध्ये महिलांच्या हक्कांसाठी जनजागृती केली जाते, त्यांना प्रेरणा देणाऱ्या कथा सांगितल्या जातात आणि त्यांच्या योगदानाचा सन्मान केला जातो.
विज्ञान, तंत्रज्ञान, कला, साहित्य, राजकारण, समाजसेवा अशा विविध क्षेत्रांमध्ये उल्लेखनीय कामगिरी करणाऱ्या महिलांना या दिवशी विशेष सन्मान दिला जातो. मात्र, 8 मार्चलाच हा दिवस साजरा करण्यामागे काही ऐतिहासिक घटना आहेत, ज्या महिला सशक्तीकरणाच्या लढ्यात महत्त्वाच्या ठरल्या.
8 मार्चलाच महिला दिन साजरा करण्यामागचं कारण
1908 मध्ये न्यूयॉर्कमध्ये 15,000 महिलांनी एकत्र येऊन मोठा मोर्चा काढला होता. समान वेतन, कामाचे कमी तास आणि मतदानाचा अधिकार यांसारख्या हक्कांसाठी त्यांनी आंदोलन केले. हा मोर्चा 8 मार्च रोजीच काढण्यात आला होता.
यानंतर 1909 मध्ये अमेरिकेत सोशलिस्ट पार्टीने पहिल्यांदा 28 फेब्रुवारीला महिला दिन साजरा केला. मात्र, 1910 मध्ये झालेल्या आंतरराष्ट्रीय महिला परिषदेत जर्मनीच्या क्लारा झेटकिन यांनी 8 मार्च हा दिवस महिलांच्या हक्कांसाठी जागतिक महिला दिन म्हणून साजरा करण्याचा प्रस्ताव मांडला. हा प्रस्ताव स्वीकारण्यात आला आणि त्यानंतर 8 मार्चला महिला दिन म्हणून अधिकृत मान्यता मिळाली.
पहिल्या महायुद्धातील महिलांचे योगदान
1917 मध्ये पहिल्या महायुद्धादरम्यान, रशियन महिलांनी 8 मार्च रोजी ‘ब्रेड अँड पीस’ या घोषणेसह मोठं आंदोलन उभारलं. या आंदोलनाच्या परिणामस्वरूप रशियामध्ये झारशाहीचा अंत झाला आणि महिलांना मतदानाचा हक्क मिळाला.
याच काळात युरोपमध्येही महिलांनी 8 मार्च रोजी शांततेसाठी मोर्चे काढले होते. या घटनांमुळे 8 मार्च हा दिवस महिलांच्या लढ्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण प्रतीक बनला. पुढे 1975 मध्ये संयुक्त राष्ट्रांनी अधिकृतपणे हा दिवस महिला दिन म्हणून मान्य केला.
जागतिक महिला दिनाचा विस्तार
महिला सशक्तीकरणासाठी 8 मार्चच्या ऐतिहासिक महत्त्वामुळे हा दिवस जगभरात साजरा केला जातो. 1911 मध्ये ऑस्ट्रिया, डेन्मार्क, स्वित्झर्लंड आणि जर्मनीमध्ये प्रथमच अधिकृत महिला दिन साजरा करण्यात आला. मात्र, त्यावेळी वेगवेगळ्या तारखांना हा दिवस साजरा केला जात असे. अखेरीस 1913 मध्ये 8 मार्च हीच तारीख निश्चित करण्यात आली.
निष्कर्ष
आज महिलांनी विविध क्षेत्रांमध्ये मोठ्या प्रमाणात यश मिळवलं असलं, तरीही त्यांना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागतो. जागतिक महिला दिन हा केवळ एक औपचारिक दिवस नसून, तो महिलांच्या हक्कांसाठी सुरू असलेल्या लढ्याचं प्रतीक आहे.
या दिवसाच्या निमित्ताने आपण सर्वांनी समानतेसाठी अधिक जबाबदारीने पावलं उचलण्याची गरज आहे, जेणेकरून भविष्यात प्रत्येक महिला आपल्या इच्छेप्रमाणे स्वतंत्रपणे आणि समान हक्कांसह जीवन जगू शकेल.